Minister van Consumentenbescherming Rob Beenders (Vooruit) onderzoekt hoe hij reclame voor omstreden Chinese modegiganten als Shein en Temu op sociale media kan beperken of zelfs helemaal verbieden.
Frankrijk is een kruistocht gestart tegen de sociale en milieu-impact van ultra fast fashion. De Franse Senaat nam deze week een wetsvoorstel aan, de zogenaamde ‘anti-Sheinwet’, om ultrasnelle mode strenger te reguleren.
Indien de wet wordt ingevoerd, houdt dit een verbod in op reclame door explosief groeiende Chinese platforms zoals Shein en Temu, die de Europese markt met spotgoedkope spullen overspoelen.
Agressieve marketingcampagnes op sociale media zijn kenmerkend voor het businessmodel van Shein en Temu. Ook de Belgische minister van Consumentenzaken Rob Beenders wil daar paal en perk aan stellen, laat hij weten vanuit New York waar hij een VN-top rond personen met een handicap bijwoont.
‘Ik steun de vooruitstrevende aanpak van Frankrijk tegen ultra fast fashion. Mijn administratie onderzoekt op dit moment ook hoe we de promotie van merken als Shein en Temu via sociale media kunnen beperken of verbieden.’
Hypocriet
Professor handelswetenschappen Ysabel Nauwelaerts (KU Leuven), tevens coördinator van de werkgroep Duurzame Mode, maakte haar doctoraalscriptie in Parijs over de kleding- en textielsector. Ze volgt de ontwikkelingen in Frankrijk dan ook met grote interesse. ‘Frankrijk is op het vlak van duurzaamheidswetgeving, ook in de textiel, best vooruitstrevend in vergelijking met de rest van Europa.’
Toch klinkt in Frankrijk ook kritiek. De Senaat heeft het voorstel dat vorig jaar unaniem door de Assemblée Nationale, het Franse parlement, was aangenomen, sterk aangepast – uitgehold vinden de critici. De oorspronkelijk wet nam de hele fast fashion-industrie in het vizier.
De herziene versie maakt een onderscheid tussen fast en ultra fast fashion, waardoor Europese bedrijven zoals Primark, Kiabi, Zara of H&M minder strenge beperkingen opgelegd krijgen. Franse milieuorganisaties noemen die tweedeling hypocriet en een staaltje economisch protectionisme. De Europese vervuilende textielindustrie blijft grotendeels buiten schot.
‘De nieuwe versie van de wet heeft het inderdaad uitdrukkelijk op import uit China gemunt,’ zegt ook professor Nauwelaerts. Toch draait de wet wel degelijk om drie doelstellingen, vervolgt ze: ‘Het milieu beschermen, sociale rechten en arbeidsomstandigheden beschermen, en inderdaad, ook de eigen en de Europese fast fashionbedrijven enigszins beschermen.’
Een verschil maken tussen fast fashion en zijn overtreffende trap, ultra fast fashion, is volgens Nauwelaerts ook wel gewettigd. ‘Shein heeft elke dag 7220 nieuwe referenties in vrouwenkleding, bij H&M zijn dat er 290.’ Ultra fast fashion is ook extreem goedkoop – een artikel op Shein kost gemiddeld 10 euro – en vaak van extreem slechte kwaliteit, waardoor het maar enkele wasbeurten meegaat en mensen het heel kort dragen. Retourneren is lastig, en door de dumpingprijzen bestellen mensen niet zelden 3 maten van hetzelfde 2-euro-T-shirt. Wat niet past, gooien ze weg.
De Franse wet voorziet, behalve in een onlinereclameverbod en boetes voor influencers die deze ultra fast fashion promoten, ook in sancties voor bedrijven die niet aan sociale en milieunormen voldoen. Die sanctie kan oplopen tot een boete van 10 euro per kledingstuk in 2030 of tot 50 procent van de verkoopprijs (exclusief btw en andere taksen).
Al zijn de criteria in de aangepaste wet volgens critici zo vaag dat de wet in eigenlijk niet meer toepasbaar is. Een gezamenlijke commissie van Assemblée en Senaat moet nu een compromis zien te bereiken tussen de oude en de nieuwe versie, voordat de wet daadwerkelijk wordt ingevoerd. Critici hopen dat de definitieve tekst opnieuw wat robuuster wordt.
Dwangarbeid
In Europa hebben Shein en Temu in enkele jaren tijd een enorm marktaandeel verworven. In 2024 kwamen 4,6 miljard goedkope pakketjes Europa binnen, waarvan 91 procent uit China. Dat is drie keer zoveel als in 2022. In landen als Frankrijk en België vertegenwoordigen pakketten van Aziatische platforms ongeveer 20 procent van alle zendingen.
Shein en Temu liggen in de EU onder vuur wegens misleidende handelspraktijken, zich niet houden aan de Europese consumentenwetgeving – een groot deel van de producten voldoet niet aan de Europese regels op het vlak van gezondheid en veiligheid – twijfels over het naleven van milieunormen, en vermoedens van kinder- en dwangarbeid in de fabrieken van de Chinese modeplatforms.
Ook wil de Europese Commissie de maas in het net dichten die het mogelijk maakt goedkope producten (pakjes onder de 150 euro) te importeren zonder invoerrechten te betalen, met een heffing van 2 euro op pakjes van landen buiten de EU. Maar dat voorstel moet eerst nog langs het Europees Parlement en de Europese Raad raken.
‘Ik vind het daarom moedig dat Frankrijk nu al de strijd tegen Shein aandurft,’ zegt Ysabel Nauwelaerts. ‘Ondanks terechte punten van kritiek is het Franse wetsvoorstel een eerste stap in de goede richting. Hopelijk kan dit andere EU-landen zoals België aanzetten om het voorbeeld van Frankrijk te volgen. En ook fast fashion bedrijven zoals H&M en ZARA aansporen om extra inspanningen te doen richting meer duurzame mode.’
Dégueulasse
Zowel in Frankrijk als in Europa lobbyt Shein stevig om nieuwe regulering tegen te houden of af te zwakken. In Frankrijk heeft Shein daarvoor Christophe Castaner ingehuurd, voormalig minister van Binnenlandse Zaken en vertrouweling van president Emmanuel Macron. Castaner zei op televisie dat hij het ‘dégueulasse’ vond – walgelijk – dat Franse wetgevers spullen voor gewone mensen duurder willen maken en luxegoederen ongemoeid laten.
‘Een heel zwak argument,‘ vindt Nauwelaerts. ‘Als Shein nu echt zou bewijzen dat hun producten wél in menswaardige omstandigheden zijn gemaakt, dat ze wél voldoen aan de milieunormen – dat zouden valabele argumenten zijn. Maar ook zonder Shein is er een goedkoper kledingaanbod in Frankrijk, bij winkels die het toch niet zó bont maken als de Chinese platforms. Wat hogere prijzen zorgen er ook voor dat mensen langer nadenken of ze iets wel zullen dragen, voordat ze het kopen.’
Topman spotgoedkope Shein: ‘Ik ben net zo bezorgd over het klimaat als de rest van de wereld’